Vraag: Hoe komt het dat we de aandacht tijdens het mediteren zo kort vast kunnen houden? Het is zo gauw dat de gedachten weer met iets anders bezig zijn en ik ontdek het soms pas na een hele lange tijd. Is er een methode om de focus beter in het moment te houden?

Jivanjili: Hier zijn enkele focustechnieken. Het is belangrijk om goede begeleiding te hebben bij het beoefenen van meditatie. Maak er nooit een rigide oefening van, doe het met hart en ziel!

Adem
De kunst is om elke keer, wanneer je het merkt, je aandacht weer terug te brengen naar je ademhaling. Het vraagt training, oefening, discipline. Het woord ‘discipel’ (leerling) komt van discipline. Iets waarin je oefent daar word je goed in. Je bent er goed in geoefend aandacht te besteden aan de inhoud van je gedachten. Geef nu volwaardig en volwassen aandacht aan je adem in het moment, elke seconde. Als je merkt dat je weer ‘afgedwaald’ bent, ga dan weer terug met je attentie naar je ademhaling. Wees alert op het moment dat je op wilt staan of weg wilt gaan of hoe snel je gedachten afgeleid worden... en ga terug naar je ademhaling.

Hoe dieper je ademhaling, hoe rustiger je gedachten. Kijk maar: als je gejaagd gaat denken dan wordt je ademhaling ook sneller en oppervlakkiger, het gaat samen.
Blijf observeren. Wat gebeurt er als je vanuit de buikademhaling rustig en ontspannen blijft en de gedachten laat komen en gaan alsof je kijkt naar treinen die voorbij rijden in een centraal station, zonder dat je erin stapt? Het is niet zo dat je gedachten stil komen te staan. Je gedachten denken, zoals je voedsel verteerd wordt, je hart klopt en je bloed stroomt. Het vindt gewoon plaats; zónder evaluatie of controle. In meditatie verliest het denken zijn betekenis; het heeft geen gewicht.
Letten op de ademhaling geeft al een indicatie van wezenlijke stilte en neutraliteit, onmiddellijk.

Za Zen
Zen kent een techniek waarbij men voor een lege muur zit. Deze techniek heet Za Zen, of zitten in Zen. En ik kan je vertellen er kan héél wat op die muur verschijnen, hele films. Maar het is een heel duidelijke reflectie van het denken. Door te zien dat de beelden komen en gaan, door alleen maar te letten op de in -en de uitademing, wordt de film uiteindelijk rustiger. Langzaam, langzaam laat de identificatie met de beelden los, als oude lijm die niet meer wil plakken, en wordt de film stiller, minder druk, minder hectisch. Op een gegeven moment let je niet meer op de film; hij heeft zijn kracht verloren. Je zou kunnen zeggen: de mind is stil. Je kunt ook zeggen: ik rust in vrede, in de leegte, in de stilte, die in alle verschijningen is, neutraal, vrij en helder.

Tellen 
Er is ook een focus-techniek in Zen die ‘tellen van honderd tot nul’ heet. Je haalt de achtennegentig niet zonder afgeleid te zijn door je gedachten! En dan begin je weer bij honderd. En dan haal je de negenennegentig, en dan begin je weer bij honderd. En dan haal je de zevenennegentig en dan begin je weer bij honderd. Negenentachtig, achtentachtig, zevenentachtig, zesentachtig, vijfentachtig, vierentachtig, drieëntachtig… Het is of de gedachten-knoop het uiteindelijk opgeeft. Wat er gebeurt, is dat je de inhoud ervan niet voedt en alles wat je niet voedt, groeit niet. Het verpietert een beetje, het is uiteindelijk zo van: “ach, ze geeft toch geen aandacht meer aan mij”. Het denken wordt rustiger.

Dit zijn focusoefeningen. Ze zijn zo simpel zo diep. Eén zo’n handreiking, één zo’n sleutel is, indien je het consequent gebruikt, al voldoende om thuis te komen.
Vertrouw de sleutels die je krijgt aangereikt en ga ze gebruiken; ze openen de deuren die onze ware natuur onthullen.